Türkiye,Astana ve Soçi anlaşmaları çerçevesinde İdlib’te kurtuğu Barış İzleme Noktalarının Assad rejimi tarafından kuşatılmasına uzun süre sessiz kalmıştı. Rusya ve Assad rejimi bu sessizlikten cesaret alarak Idlib bütünüyle ele geçirmek için harekete geçti. Öncelikli hedefleri Halep’i Lazkiye ve Şam’a bağlayan M4 ve M5 otoyollarını ele geçirmekti. Bu otoyolların Assad rejiminin eline geçmesi Idlib’in bütünüyle ele geçirilmesi demekti.
Türkiye tepki göstermekte geç kaldı ve 2020 başından itibaren Suriye Idlib’in doğusunu ve Halep’i Şam’a bağlayan otoyolu tamamen ele geçirdi. Assad rejimi bu operasyonlarda Rusya’dan hava desteği ve İran ile Hizbullah’tan ise kara desteği aldı.
Burada bir başka önemli husus; Idlib’te güçlü konumda olan HTS (Hayat al-Tahrir al-Sham)’nin ciddi bir direniş göstermemesiydi. HTS elindeki tankları ve zırhlı araçları bölgeden hızla geri çekti. Bu duruma üç anlam verilebilir: Birincisi, HTS gerçekten sanıldığı kadar güçlü bir örgüt değil ve tamamen yok olmamak için geri çekildi. İkincisi, birçok söylentiye göre HTS kısmen ABD’den destek alıyor ve ABD tarafından geri çekildi. ABD’nin amacı Türk Ordusu ile Rusya’yı karşı karşıya getirmekti. Üçüncü bir ihtimal de çok uzak değil. HTS içerisinde Kafkas kökenli Rus İstihbarat Elemanlarının da etkisi var. Bunlar, Rusya’nın bölgeye mütahalesine gerekçe oluşturmak için varlığını sürdürüyor ancak gerçek anlamda savaşmıyorlar. İdlib’in ve Halep’in çok önemli bir bölümü daha önceki yıllarda yine HTS’nin geri çekilmesi yüzünden kaybedilmişti. Yani bir bakıma, Daiş Terör Örgütü elindeki alanları göstermelik savaşlarla PKK Terör Örgütü’ne devretmişti. HTS de elindeki alanları zaman içerisinde Rusya ve Assad rejimine teslim ettti.
Esasen Idlib’te gerçek anlamda mücadele eden iki Muhalif Grup var: Bunların birincisi Suriye Milli Ordusu. Türkiye tarafından desteklenen Örgüt, Suriye Muhalefetinin resmi olarak askeri kanadı sayılabilir. Idlib bölgesindeki belki de en etkili silahlı grup, Uygur Savaşçılar. Bu grup, Rusya’nın Lazkiye bölgesinden yaptığı bütün saldırıları Türkmen Dağı bölgesinde durdurdu. Ağır hava saldırılarına rağmen Uygur Savaşçılar, Rus yanlısı grupları ve Suriye rejiminin en önemli Mekanize Birliği’ni Idlib’e sokmadı.
Gelelim asıl meseleye: Türkiye Idlib’te geri adım atmayacak görünüyor. Zira, Türkiye’nin son aylardaki sessizliği hem Suriyeli Muhalifler hem de Arap dünyasındaki Türkiye destekçileri arasında büyük bir hayal kırıklığı oluşturmuştu. Biz pek gündeme getirmedik ancak, hem Türkiye düşmanları hem de Türkiye’ye sempati duyan birçok Arap çevreler: Türkiye’yi Idlib’te dikilmiş silahlı bir korkululuğa benzetiyorlardı. Türkiye, bu imajı silmezse bölgede büyük itibar kaybedecek. Bu durum gelecekte Afrin, ElBab ve Fırat’ın doğusundaki operasyonları da moral olarak etkileyecek.
İşte bu noktada Türkiye, Suriye rejimini Idlib’teki eski sınırlarına çekme istiyor. Bu konuda bütün askeri hazırlıklarını tamamladı. Tek sorun, Rusya’nın bölgedeki Hava Savunma Sistemi ve Güçleri. Zaten Rus desteği olmadan ne İran ne de Assad rejimi Muhalifler karşısında tutunamazlar.
Bu yüzden Türkiye’nin Idlib operasyonunda güçlü bir hava desteğine ihtiyacı olacak. Bunu kendisi yapacak olursa bazı zayiatlar vermesi kuvvetle muhtemel. Ancak, ABD ile yapılan son görüşmelerde bu desteğin alınabileceği görünüyor. Her ne kadar Almanya, Fransa gibi NATO ülkeleri buna sıcak bakmasa da İngiltere ve ABD öncülüğündeki Koalisyon, Türkiye’ye askeri desteği ciddi olarak düşünüyor. Çünkü Suriye rejimi zayıflarsa, hem İngiltere ve ABD Güney Suriye’de daha fazla rahatlayacak ve hem de eski müttefiklerini geri kazanacaklar.
Rusya bütün bu duruma rağmen inadını sürdürür mü? Biraz zor. Bölgede kaybedeceği çok şey var. Sadece Suriye’de değil Karadeniz’de, Doğu Avrupa’da ve Libya’da da işler tersine dönebilir. Putin bu riski almayı düşünmüyor, ancak Kremlin’deki İsrail destekli bazı Rus Oligarklar geri çekilmeyi düşünmüyor.
Durumu birlikte göreceğiz.
Ancak şu kesin ki; Eğer Türkiye ABD hava desteğinde bir Idlib Operasyonu gerçekleştirirse Rusya çok şey kaybedecek.
