Tarih boyunca büyük savaşların arkasında her zaman ekonomik çıkarlar ve bu çıkarları korumayı amaçlayan siyasal planlar olmuştur. 1800’lü yıllardan sonra sanayileşmeye öncülük eden Batı dünyasının liderliği Çin ile sarsılmış ve Doğu ile Batı arasındaki ticaret dengesi ve savaşı büyük siyasal çatışmalara ve savaşlara yol açmıştır.
Kısaca özetlemek gerekirse; Doğu Batı arasında 5 önemli Ticaret Koridoru vardır. Enerji hatlarını da içine alan Kuzey Koridoru, Rusya’yı fazlasıyla zenginleştirdiği için Ukrayna Savaşı ile tıkanmış durumdadır.
Bir aşağıda yer alan Anadolu Koridoru, daha aşağıdaki Koridor savaşları yüzünden işlevsellik kazanamamıştır. Bugün Çin İpek Yolu projesi için en elverişli koridor Çin – OrtaAsya – Hazar – Anadolu üzerinden geçen en kısa ve ekonomik yoldur.
İran – Irak – Suriye – Akdeniz Koridoru, İsrail, ABD, İngiltere ve Batı ülkelerinin 1850’li yıllardan itibaren hayata geçirmek istediği en önemli Enerji ve Ticaret Koridoru niteliğindedir ve bu koridor üzerinde İsrail ile ittifak edecek bir Kürdistan Koridoru hala gerçekleştirme aşamasındadır. Bununla birlikte Türkiye, Rusya ve İran faktörü bu koridorun üzerinde engeldir.
Körfez – Suudi Arabistan – Ürdün – İsrail Koridoru, İbrahim Anlaşması çerçevesinde son yıllarda hız kazanan bir proje olmakla birlikte Filistin sorunu, İran’ın Körfez’deki gücü ve Arap ülkeleri (Emirlikler ve Suudiler) arasındaki rekabet nedeniyle hayata geçirilememiş durumdadır.
En alt koridor ise İngiltere’nin 1800’lü yıllarda başladığı Süveyş Planı ile uzun yıllar işleyen ancak hem ekonomik maliyet hem de üst koridorlardaki Rusya, İran, İsrail gibi oyuncularca işlevsiz kılınmaya çalışılan bir Ticaret Koridoru durumundadır. Bugün 2,5 trilyon dolarlık ticaret hacmine sahip olan bu koridoru güvensiz hale getiren Somali – Yemen Savaşları, Çin arabuluculuğunda gerçekleşen Suudi – İran yakınlaşmasının ardından uzlaşma yoluna girdiğinde bu kez de bir anda Sudan Savaşı ortaya çıkmıştır. Sudan Savaşı’nın ortaya çıkışında, Ukrayna’da sıkışan Rusya ile İpek Yolu planını bir an önce hayata geçirmek isteyen Çin’in önemli rolü olmuştur.
Türkiye’nin merkezinde olduğu Doğu Batı Ticaret Koridorları üzerindeki savaşların sebebi hikmeti kısaca budur.
Anadolu Koridoru, Doğu ile Batı arasındaki Ticaret Koridoru için hala en kısa ve en güvenli yoldur. Ancak Rusya – İran İttifakının engellediği bu hattın açılması için Kuzey – Güney Azerbaycan’ın birleşmesi gerekir ki bu da Doğu Batı arasındaki kapının kilidi durumundadır.
Amerika ve Avrupa Finans Sistemleri, çok kimse fark etmese de tarihsel bir krizin eşiğindedir. Batı’nın en önemli finans merkezlerinden olan İngiltere’nin bu çıkmazdan kurtulabilmek için yeni bir arayışta olduğunu söyleyebiliriz. İngilizlerin şu anda en önemli düşmanı Rusya’dır ve bu sebeple Çin ile uzlaşma yolunda bazı kıpırdanışlar göstermektedir. Çin de Batı genişlemesi için bu planı kolaylaştıracak girişimlerini artırmıştır.
Kuzey ve Kızıldeniz koridorlarındaki savaşların daha uzun yıllar süreceği düşünülürse geriye Anadolu ve Akdeniz Koridorları seçeneklerinden birinin öne çıkması öncelik kazanacaktır. Türkiye, bu bölgedeki stratejisini iyi belirlemez ve Kürdistan planını kolaylaştırarak büyük bir hata yaparsa, Türkiye’yi devre dışı bırakan bir Akdeniz Koridoru’nun hayata geçmesi kaçınılmaz olacaktır.
Avrasya’daki Büyük Oyunu böyle okumak gerekir…
