G20 zirvesindeki Trump – Putin görüşmesinin ardından, Suriye’de İsrail lehine ve İran aleyhine bazı gelişmelerin olabileceğini yazmıştık. (Bakınız: https://www.manaz.net/g20de-suriyeli-muhaliflere-karsi-yeni-bir-gizli-anlasma-mi-yapildi/) Nitekim, G20 sonrasında bir hafta içinde Suriye’de önemli bazı değişiklikler gerçekleşti.
Siyaseti liderler yönlendirir. Liderlerin değişmesiyle siyaset
de değişir. Bu açıdan baktığımızda, Suriye’de savaşı
yönlendiren iki önemli isim bulundukları etkin görevlerden
uzaklaştırıldı.
Bunlardan ilki, Beşşar Essed’in kardeşi
Mahir Essed. General Mahir, Cumhuriyet Muhafızları ve 4 Mekanize
Tugayı Komutanı. 4. Mekanize Birlik, İdlib ile Lazkiye arasındaki
bölgede görevliydi. Burası Türkmen Dağı ve Kürt Dağı gibi
dağlık alanların bulunduğu bir bölge. Mahir Essed’in
yönetimindeki kuvvetler, çoğunlukla İranlı askerlerden
oluşuyordu. Daha önce Muhaliflere karşı pek çok önemli görevler
üstlenen bu birlikler, son iki aydır üst üste ağır yenilgiler
aldı. Tabii ki bu durum öncelikle Rusya’yı çok rahatsız etti.
Hatta Lazkiye’deki Rusya Himeymim Hava Üssü, dronlarla birkaç
kez saldırıya uğradı. Rusya, uzun süreden beri Suriye’deki
İranlı gönüllü savaşçıların yerine Uzlaşmacı Yerel
Kuvvetleri devreye sokmak istiyordu. Mahir Essed’e bağlı güçlerin
aldığı yenilgiler iyi bir gerekçe oldu ve G20 sonrasında Mahir
bu komutanlıktan alındı. Bu yüzden Mahir Essed’in Rusya’ya
karşı çok kızgın olduğu belirtiliyor. Özellikle başkent
Şam’da eşi tarafından yönetilen pek çok şirketlere ve
ekonomik kurumlara sahip. Mahir’in dinlenmek üzere Şam’a
çekildiği ve Rusya’nın gözetimi altında tutulduğu
belirtiliyor. Bu konudaki bir başka söylenti ise, Mahir Essed’le
ilişkili olduğundan şüphelenilen bir Darbe girişimi. İran’ın
Beşşar Essed’e güvenini kaybettiği ve bu yüzden Mahir Essed’i
iktidara taşımak istediği de belirtiliyor. Haziran ayı ortasında,
Beşşar Essed’in sarayını koruyan Cumhuriyet Muhafızlarına ait
mühimmat depolarının patlatılmasının bu darbe girişimiyle
ilgili olduğu belirtiliyor. Bu yüzden Rusya, Beşşar Essed’in
yakın korumalarını değiştirdi ve yeni bir koruma birliği kurdu.
Görevden uzaklaştırılan diğer önemli isim ise, Hava Kuvvetleri İstihbarat Başkanı Cemil Halid Hassan. Cemil Hassan, rejimin hava kuvvetlerine ve varil bombası taşıyan helikopterlerine hedef tespitinden sorumluydu. Ancak yapılan binlerce hava bombardımanına rağmen, Muhalifler büyük bir zarar görmediler ve aksine Essed’in en güvendiği birlikleri yenilgiye uğrattılar. Yenilgilerin ve başarısız hava saldırılarının sorumluluğu Cemil Hassan’a yüklendi. Cemil Hassan’ın bir başka önemli görevi de, İsrail ile yapılan görüşmelere katılmasıydı. Rusya’nın aracılık ettiği gizli görüşmelerde İsrail, İran ve Hizbullah’a ait birliklerin dağıtılmasını, Golan Tepeleri ve İsrail sınırından 55 kilometre derinlikte bir silahsız bölge oluşturulmasını talep etmişti. Cemil Hassan bu taleplere karşı çıkmış ve görüşmeler sonuçsuz kalmıştı. Bunun ardından, Rusya ve ABD Güvenli Konseyi baş danışmanları Netanyahu ile İsrail’de görüşmüştü. Bu görüşmede benzer talepler tartışılmış ve karar Trump ile Putin arasında G20’de yapılacak görüşmeye bırakılmıştı.
Anlaşılan o ki, bölgede ABD ve İsrail’in talepleri bir ölçüde kabul edilmiş. Rusya şimdi yumuşak bir geçişle, İran ve Hizbullah’ı İsrail sınırlarından uzaklaştırmaya çalışıyor. Nitekim geçtiğimiz günlerde Hizbullah’ın sessiz sedasız Şam’ın güneyindeki karargahlarını boşaltıp Lübnan sınırlarına döndüğü belirtilmişti.
Suriye önümüzdeki günlerde yine önemli gelişmelere sahne olacak.