Büyük Ortadoğu Projesi’ndeki sıralı devrimler devam ediyor. Libya’daki durum, bu devrim sürecini biraz yavaşlattı. İç güçlerle sonuca ulaşılamayacağı ortaya çıkınca NATO devreye sokuldu. Ancak Fransa ve Türkiye arasındaki güç mücadelesi, NATO’un etkinliğini engelliyor. Fransa, İngiltere ve ABD gerekirse karasal askeri güç ile de Kaddafi’nin devrilmesini amaçlarken, Almanya ve Türkiye buna karşı çıkıyor. Fakat şu bir gerçek ki, Kaddafi er veya geç yenilgiye uğratılacak.
Suriye, bu sıralı devrim sürecinde çok önemli bir nokta. Hafız Esad liderliğindeki Suriye 1970’li yıllardan bu yana, Batı karşıtı ve Sovyet yanlısı bir çizgideydi. 1980’lerdan sonra Suriye Çin ve İran ile de ekonomik ve siyasi ilişkilerini geliştirdi. Rusya, Çin, Suriye ve İran arasında bugün de çok yakın bir işbirliği bulunuyor. Suriye, Rusya ve Çin’den önemli ölçüde askeri malzeme satın alıyor. İran ise turizm ve ticaret gibi dolaylı yollardan Suriye’ye ciddi bir ekonomik yardım yapıyor. İran, Hizbullah ve Hamas’a gidecek askeri ve lojistik malzemeleri Suriye üzerinden ulaştırıyor.
Afganistan ve İran üzerinden Batıya uzanan uyuşturucu kaçakçılığı, uzun yıllardır Suriye devlet yönetiminin önemli bir gelir kaynağıydı. Suriye İstihbaratı (Muhaberat) ve Askeri yönetiminin, uyuşturucu ve eski eser naklinde çok önemli görevler üstlendiği yıllardır biliniyordu. Suriye, Türkiye ve Batı karşıtı sol terör örgütleri için de çok önemli bir eğitim merkezi durumundaydı.
1980’li yıllarda ASALA ve PKK terör örgütlerini Türkiye’ye karşı eğiten ve yönlendiren Gazi Kenan‘ın Lübnan karargahı, Bekaa Vadisi’ndeki Ermeni kasabası Anjar’daydı.
Gazi Kenan, bu konuda son yıllarda çok önemli bir rol oynayan bir istihbaratçıydı. Suriye yönetiminin mensup olduğu Nusayri mezhebinden olan Kenan, Humus İstihbarat şefi iken 1982 yılında Lübnan’daki Suriye Askeri İstihbarat Komutanı oldu. Gazi Kenan’ın Lübnan karargahı, Asala’nın da merkezi olan Bekaa Vadisi’ndeki Ermeni Kasabası Anjar’daydı. Gazi Kenan, ne zaman isterse kendine ait özel dağ yolundan Lübnan’a geçer ve buradan Lübnan’daki terör faaliyetlerini koordine ederdi. Asala ve PKK’yı yıllar boyunca Türkiye’ye karşı yönlendiren en önemli kişilerden biriydi. 2002 yılına kadar bu görevde kalan Gazi Kenan, Hafız Esad’ın ölümü ve Beşşar Esad’ın lider olması üzerine 2004 yılında Suriye İçişleri Bakanı oldu. 2005 yılında Lübnan Devlet Başkanı Refik Hariri’ye karşı gerçekleşen suikastin arkasında Gazi Kenan vardı. BM Araştırma Komisyonu da Gazi Kenan ile birlikte Rüstem Gazali’yi de bu suikastten sorumlu tutmuştu. Bu olayların ardından Gazi Kenan şüpheli bir şekilde intihar etti.
Bu kadar özet bilgiden sonra şunu söyleyebiliriz. Büyük Ortadoğu Projesi’nin belki de en önemli aşaması Suriye’deki yönetimin devrilmesi. Nüfusun % 12’sini oluşturan Nusayrilerin hakimiyetindeki yönetim, isyancılara karşı her yöntemi kullanacaktır. Önceleri Şam’ın güneyindeki azınlıklar (Kürtler, Dürziler vb.) arasında başlayan isyan ateşi ülke çapında devam edecektir. Lazkiye, Hama, Humus ve Halep gibi kentlerde yavaş yavaş isyan ateşi yakılırken, Suriye yönetiminin bu isyanları kanlı bir şekilde bastırdığına şahit olacağız. Ne zaman ki, Kamışlı Haseki bölgesi de büyük isyanlara başlarsa bilelim ki, Suriye’de büyük devrim ateşi yanmış demektir.
İran’ın cılız sesi fazla duyulmazken, Türkiye’nin tarafsızlık ve arabuluculuk girişimleri de fazla etkili olmayacaktır. Suriye’nin kaderini etkileyecek en önemli husus, Hamas ve Hizbullah’ın şiddet yanlısı tavırlarıdır. Ancak Hamas’ın, İsrail ile geçici ateşkes kararı alması çok ilginçtir. Bu durum, Hamas ile Suriye Müslüman Kardeşler Örgütü arasında gizli bir ittifak kurulduğunun da göstergesi sayılabilir. Hizbullah ise, Suriye’nin geleceğinde İslamcıların güçleneceğini düşünerek buna sessiz kalma yolunu seçebilir. Bu gelişmeleri zamanla göreceğiz.
Fakat şunu söylemeliyiz ki; onlarca yıldır Ortadoğu’daki sorunların merkezinde olan Suriye düğümü çözülecektir. ABD ve İsrail, Suriye’de Rusya ve Çin’den uzak bir yönetim kurulmasının bugünkü durumdan daha iyi olduğunu düşünmektedir.
